主页
最近更新
线性代数学习笔记
最后更新于 2025-05-01 21:38:31
作者
The_foolishest_OIer
分类
算法·理论
复制 Markdown
更新文章内容
## 前言 ### 更新日志 2025.04.30 更新了 1.1 二阶行列式。 2025.05.01 更新了 1.2 三阶行列式 $\sim$ 1.5 行列式的性质。 ## 1.1 二阶行列式 ### 基本概念 二阶行列式的定义:由二行二列四个元素所组成的算式,记作: $\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} \\ a_{2,1} & a_{2,2} \end{bmatrix}$ 二阶行列式的值:主对角线乘积加上次对角线乘积的相反数(是两项相加),即 $a_{1,1}a_{2,2} + (-a_{1,2}a_{2,1})$,例如: $\begin{bmatrix} 2 & 4 \\ 1 & 3 \end{bmatrix} = 2 \times 3 - 1 \times 4=2$ 二、三阶行列式对角线法则:主对角线为正,次对角线为负。 对于所有的行列式,每一项都是由不同行不同列的值得来。 **没有行列数目不同的行列式。** ### 代数意义 求解二元线性方程组。 $$ \begin{cases} a_{1,1}x_1+a_{1,2}x_2=b_1 \\ a_{2,1}x_1+a_{2,2}x_2=b_2 \\ \end{cases} $$ 对于上述方程组: 例如先消 $x_2$,变形得: $$ \begin{cases} a_{1,1}a_{2,2}x_1+a_{1,2}a_{2,2}x_2=a_{2,2}b_1 \\ a_{1,2}a_{2,1}x_1+a_{1,2}a_{2,2}x_2=a_{1,2}b_2 \\ \end{cases} $$ 相减得: $(a_{1,1}a_{2,2}-a_{1,2}a_{2,1})x_1=a_{2,2}b_1-a_{1,2}b_2$ 所以(如果 $a_{1,1}a_{2,2}\ne a_{1,2}a_{2,1}$): $x_1=\frac{a_{2,2}b_1-a_{1,2}b_2}{a_{1,1}a_{2,2}-a_{1,2}a_{2,1}}=\frac{\begin{bmatrix} b_1 & a_{1,2} \\ b_2 & a_{2,2} \end{bmatrix}}{\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} \\ a_{2,1} & a_{2,2} \end{bmatrix}}$ 同理可得: $x_2=\frac{\begin{bmatrix} a_{2,1} & b_1 \\ a_{2,1} & b_2 \end{bmatrix}}{\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} \\ a_{2,1} & a_{2,2} \end{bmatrix}}$ 定义系数行列式: $D=\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} \\ a_{2,1} & a_{2,2} \end{bmatrix}$ 同时定义: $D_1=\begin{bmatrix} b_1 & a_{1,2} \\ b_2 & a_{2,2} \end{bmatrix}$ $D_2=\begin{bmatrix} a_{2,1} & b_1 \\ a_{2,1} & b_2 \end{bmatrix}$ 所以,当 $D \ne 0$ 时: 有且仅有一个解。 $$ \begin{cases} x_1=\frac{D_1}{D} \\ x_2=\frac{D_2}{D} \\ \end{cases} $$ 以上被称为克拉默法则。 当 $D=0$ 时: 如果两方程矛盾,无解。 否则有无穷多个解。 ### 几何意义 代表二维空间中平行四边形的面积。  令 $x$ 表示向量 $m$ 的模长,$y$ 表示向量 $n$ 的模长。 $$ \begin{align*} S &= ah \\ &=xy\cdot \sin(\beta-\alpha) \\ &=xy(\sin \beta \cos \alpha - \sin \alpha \cos \beta) \\ &= x \cos \alpha \cdot y \sin \beta - x \sin \alpha \cdot y \cos \beta \\ &= a_{1,1}a_{2,2}-a_{1,2}a_{2,1} \\ &=\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} \\ a_{2,1} & a_{2,2} \end{bmatrix}\\ \end{align*} $$ ## 1.2 三阶行列式 ### 基本概念 三阶行列式的定义:由三行三列九个元素所组成的算式,记作: $\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & a_{1,3} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & a_{2,3} \\ a_{3,1} & a_{3,2} & a_{3,3} \\\end{bmatrix}$ 三阶行列式的值为(画心形): $a_{1,1}a_{2,2}a_{3,3}+a_{1,2}a_{2,3}a_{3,1}+a_{1,3}a_{2,1}a_{3,2}+(-a_{1,3}a_{2,2}a_{3,1})+(-a_{1,2}a_{2,3}a_{3,1})+(-a_{1,1}a_{2,3}a_{3,2})$ ### 代数意义 求解三元线性方程组。 $$ \begin{cases} a_{1,1}x_1+a_{1,2}x_2+a_{1,3}x_3=b_1 \\ a_{2,1}x_1+a_{2,2}x_2+a_{2,3}x_3=b_2 \\ a_{3,1}x_1+a_{3,2}x_2+a_{3,3}x_3=b_3 \\ \end{cases} $$ 例: $$ \begin{cases} x-y-z=2 \\ 2x-y-3z=1 \\ 3x+2y-5z=0 \\ \end{cases} $$ 系数行列式: $D=\begin{bmatrix} 1 & -1 & -1 \\ 2 & -1 & 3 \\ 3 & 2 & -5 \end{bmatrix}=3$ $D_x$ 就是将 $D$ 的第 $x$ 列全部替换成 $b_1,b_2,b_3$,在本例中是 $2,1,0$。 得: $$ \begin{cases} x=\frac{D_1}{D}=5 \\ y=\frac{D_2}{D}=0 \\ z=\frac{D_3}{D}=3 \\ \end{cases} $$ ### 几何意义 三维空间中平行六面体的体积。 即以三个空间向量的混合积。 扩展:$x$ 阶行列式的几何意义就是 $x$ 维空间中平行 $2x$ 面体的“体积”。 ## 1.3 排列和对换 ### 排列 排列:由 $n$ 个数 $1 \sim n$ 组成的一个有序数组为一个 $n$ 级排列。 顺序:前小后大为顺序。 逆序:前大后小为逆序。 一个逆序:一对逆序的数字。 逆序数:一个排列的逆序的总数。 奇排列:一个排列的逆序数为奇数。 偶排列:一个排列的逆序数为偶数。 标准(自然)排列:逆序数为 $0$ 的排列。 如果一个排列 $p_1,p_2,…,p_n$ 的逆序数为 $k$,那么排列 $p_n,p_{n-1},…,p_1$ 的逆序数为 $\frac{n(n-1)}{2}-k$。 ### 对换 对换:排列中的任意两个数交换位置,其余不变。 相邻对换:排列中的相邻两个数交换位置,其余不变。 排列经过一次对换,奇偶性改变。 ## 1.4 高阶行列式 $n$ 阶行列式的定义:由 $n$ 行 $n$ 列 $n^2$ 个元素所组成的算式。 按行定义: $D= \begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & … & a_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}=\sum (-1)^{t(p)} \Pi_{i=1}^n a_{i,p_i}$ 其中 $t(p)$ 表示排列 $p$ 的奇偶性。 按列定义: $D= \begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & … & a_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}=\sum (-1)^{t(p)} \Pi_{i=1}^n a_{p_i,i}$ 其中 $t(p)$ 表示排列 $p$ 的奇偶性。 一般定义: $D= \begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & … & a_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}=\sum (-1)^{t(a)+t(b)} \Pi_{i=1}^n a_{a_i,b_i}$ 其中 $t(a),t(b)$ 分别表示排列 $a,b$ 的奇偶性。 ## 1.5 行列式的性质 **行和列地位相同。** 转置行列式: 如 $D= \begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & … & a_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}$ 的转置行列式 $D^T= \begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{2,1} & … & a_{n,1} \\ a_{1,2} & a_{2,2} & … & a_{n,2} \\ … & … & & … \\ a_{1,n} & a_{2,n} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}$ 1. 行列互换,其值不变,即 $D=D^T$。 2. 对换行列式中的两行,其余不变,行列式变号。 3. 若行列式某一行有公因子 $k$,那么 $k$ 可以提出,即: $\begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ k \cdot a_{2,1} & k \cdot a_{2,2} & … & k \cdot a_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}= k \cdot \begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & … & a_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}$ 4. 行列式中若有两行成比例,则行列式的值为 $0$。 5. 行列式中如果有一行都是两个数相加的形式,那么这个行列式可以表示为两个行列式相加,即: $\begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ b_{2,1} + a_{2,1} & b_{2,2} + a_{2,2} & … & b_{2,n} + a_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}= \begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & … & a_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}+\begin {bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ b_{2,1} & b_{2,2} & … & b_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}$ 6. 将行列式的某一行元素全部乘上一个系数 $k$,并加到某一行上,所得新行列式的值等于原行列式的值,例: $\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & a_{1,3} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & a_{2,3} \\ a_{3,1} & a_{3,2} & a_{3,3} \\\end{bmatrix}=\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & a_{1,3} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & a_{2,3} \\ k \cdot a_{1,1}+a_{3,1} & k \cdot a_{1,2}+a_{3,2} & k \cdot a_{1,3}+a_{3,3} \\\end{bmatrix}$ 对于第四条,乘法结合律易证。 对于第五条,分配律易证。 对于第六条,拆开后结合第四、五条易证。 ## 1.6 行列式的计算 ### 特殊行列式 1. $\begin{bmatrix} a_{1,1} & 0 & … & 0 \\ 0 & a_{2,2} & … & 0 \\ … & … & & … \\ 0 & 0 & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}=\Pi_{i=1}^n a_{i,i}$ 2. $\begin{bmatrix} a_{1,1} & 0 & … & 0 \\ a_{2,1} & a_{2,2} & … & 0 \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}=\Pi_{i=1}^n a_{i,i}$ 3. $\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ 0 & a_{2,2} & … & a_{2,n} \\ … & … & & … \\ 0 & 0 & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}=\Pi_{i=1}^n a_{i,i}$ 4. $\begin{bmatrix} 0 & 0 & … & a_{1,n} \\ … & … & & … \\ 0 & a_{n-1,2} & … & 0\\ a_{n,1} & 0 & … & 0 \\ \end{bmatrix}=(-1)^{\frac{n(n-1)}{2}}\Pi_{i=1}^n a_{i,i}$ 5. $\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} & 0 & … & 0 & 0 \\ a_{2,1} & a_{2,2} & … & a_{2,n} & 0 & …& 0 & 0 \\ … & … & & … & … & & … & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} & 0 & … & 0 & 0 \\ 0 & 0 & … & 0 & a_{n+1,n+1} & … & a_{n+1,2n-1} & a_{n+1,2n} \\ … & … & & … & … & & … & … \\ 0 & 0 & … & 0 & a_{2n-1,n+1} & … & a_{2n-1,2n-1} & a_{2n-1,2n} \\ 0 & 0 & … & 0 & a_{2n,n+1} & … & a_{2n,2n-1} & a_{2n,2n} \\ \end{bmatrix}=\begin{bmatrix} a_{1,1} & a_{1,2} & … & a_{1,n} \\ a_{2,1} & a_{2,2} & … & a_{2,n} \\ … & … & & … \\ a_{n,1} & a_{n,2} & … & a_{n,n} \\ \end{bmatrix}\begin{bmatrix} a_{n+1,n+1} & a_{n+1,n+2} & … & a_{n+1,2n} \\ a_{n+2,n+1} & a_{n+2,n+2} & … & a_{n+2,2n} \\ … & … & & … \\ a_{2n,n+1} & a_{2n,n+2} & … & a_{2n,2n} \\ \end{bmatrix}$ 对于第二个式子的说明: 我们只考虑结果不为 $0$ 的项。 可以发现,第一行只能取 $a_{1,1}$,由于都是由不同行不同列的值得来,所以第二行只能取 $a_{2,2}$,以此类推可得。 第三个式子与第二个同理。 第二个被称为下三角行列式,第三个被称为上三角行列式。 对于第五个式子,根据乘法原理可得。 ### 基本行列式 例 $1$. 求行列式 $D=\begin{bmatrix} 3 & 1 & -1 & 2 \\ -5 & 1 & 3 & -4 \\ 2 & 0 & 1 & -1 \\ 1 & -5 & 3 & -3 \\ \end{bmatrix}$ 的值。 尝试将行列式转化为上三角行列式。 解: $$ \begin{align*} \text{原式} &= -\begin{bmatrix} 1 & 3 & -1 & 2 \\ 1 & -5 & 3 & -4 \\ 0 & 2 & 1 & -1 \\ -5 & 1 & 3 & -3 \\ \end{bmatrix} \\ &= -\begin{bmatrix} 1 & 3 & -1 & 2 \\ 0 & -8 & 4 & -6 \\ 0 & 2 & 1 & -1 \\ -5 & 1 & 3 & -3 \\ \end{bmatrix} \\ &= -\begin{bmatrix} 1 & 3 & -1 & 2 \\ 0 & -8 & 4 & -6 \\ 0 & 2 & 1 & -1 \\ 0 & 16 & -2 & 7 \\ \end{bmatrix} \\ &= \begin{bmatrix} 1 & 3 & -1 & 2 \\ 0 & 2 & 1 & -1 \\ 0 & -8 & 4 & -6 \\ 0 & 16 & -2 & 7 \\ \end{bmatrix} \\ &= \begin{bmatrix} 1 & 3 & -1 & 2 \\ 0 & 2 & 1 & -1 \\ 0 & 0 & 8 & -10 \\ 0 & 0 & -10 & 15 \\ \end{bmatrix} \\ &= \begin{bmatrix} 1 & 3 & -1 & 2 \\ 0 & 2 & 1 & -1 \\ 0 & 0 & 8 & -10 \\ 0 & 0 & 0 & \frac{5}{2} \\ \end{bmatrix} \\ &= 1 \times 2 \times 8 \times \frac{5}{2} \\ &= 40 \end{align*} $$ 例 $2$. 求行列式 $D=\begin{bmatrix} a & b & c & d \\ a & a+b & a+b+c & a+b+c+d \\ a & 2a+b & 3a+2b+c & 4a+3b+2c+d \\ a & 3a+b & 6a+3b+c & 10a+6b+3c+d \\ \end{bmatrix}$ 的值。 沿用刚才的思路即可。 解: $$ \begin{align*} \text{原式} &= \begin{bmatrix} a & b & c & d \\ 0 & a & a+b & a+b+c \\ 0 & a & 2a+b & 3a+2b+c \\ 0 & a & 3a+b & 6a+3b+c \\ \end{bmatrix} \\ &= \begin{bmatrix} a & b & c & d \\ 0 & a & a+b & a+b+c \\ 0 & 0 & a & 2a+b \\ 0 & 0 & a & 3a+b \\ \end{bmatrix} \\ &= \begin{bmatrix} a & b & c & d \\ 0 & a & a+b & a+b+c \\ 0 & 0 & a & 2a+b \\ 0 & 0 & 0 & a \\ \end{bmatrix} \\ &= a^4 \end{align*} $$ ### 行、列和相等行列式 例 $3$. 求行列式 $D=\begin{bmatrix} 3 & 1 & 1 & 1 \\ 1 & 3 & 1 & 1 \\ 1 & 1 & 3 & 1 \\ 1 & 1 & 1 & 3 \\ \end{bmatrix}$ 的值。 这是一个行、列和相等的行列式。 可以将第 $2,3,4$ 行加上去,提出公因子后再用第一行去减。 $$ \begin{align*} \text{原式} &= 6 \times \begin{bmatrix} 1 & 1 & 1 & 1 \\ 1 & 3 & 1 & 1 \\ 1 & 1 & 3 & 1 \\ 1 & 1 & 1 & 3 \\ \end{bmatrix} \\ &= 6 \times \begin{bmatrix} 1 & 1 & 1 & 1 \\ 0 & 2 & 0 & 0 \\ 0 & 0 & 2 & 0 \\ 0 & 0 & 0 & 2 \\ \end{bmatrix} \\ &= 6 \times 2^3 \\ &= 48 \end{align*} $$ 例 $4$. 求行列式 $D= \begin {bmatrix} x & y & y & … & y \\ y & x & y & … & y \\ y & y & x & … & y \\ … & … & … & & … \\ y & y & y & … & x \\ \end{bmatrix}$ 的值。 这也是一个行、列和相等的行列式,沿用刚才的思路即可。 $$ \begin{align*} \text{原式} &= [x+(n-1)y] \begin {bmatrix} 1 & 1 & 1 & … & 1 \\ y & x & y & … & y \\ y & y & x & … & y \\ … & … & … & & … \\ y & y & y & … & x \\ \end{bmatrix} \\ &= [x+(n-1)y] \begin {bmatrix} 1 & 1 & 1 & … & 1 \\ 0 & x - y & 0 & … & 0 \\ 0 & 0 & x-y & … & 0 \\ … & … & … & & … \\ 0 & 0 & 0 & … & x-y \\ \end{bmatrix} \\ &= (x-y)^{n-1}(ny+x-y) \end{align*} $$ 例 $5$. 求行列式 $D= \begin {bmatrix} x & a_1 & a_2 & … & a_n \\ a_1 & x & a_2 & … & a_n \\ a_1 & a_2 & x & … & a_n \\ … & … & … & & … \\ a_1 & a_2 & a_3 & … & x \\ \end{bmatrix}$ 的值。 这是一个行和相等行列式,原理相同。 $$ \begin{align*} \text{原式} &= (x+\sum_{i=1}^n a_i)\begin {bmatrix} 1 & a_1 & a_2 & … & a_n \\ 1 & x & a_2 & … & a_n \\ 1 & a_2 & x & … & a_n \\ … & … & … & & … \\ 1 & a_2 & a_3 & … & x \\ \end{bmatrix} \\ &= (x+\sum_{i=1}^n a_i)\begin {bmatrix} 1 & 0 & 0 & … & 0 \\ 1 & x-a_1 & 0 & … & 0 \\ 1 & a_2-a_1 & x-a_2 & … & 0 \\ … & … & … & & … \\ 1 & a_2-a_1 & a_3-a_2 & … & x-a_n \\ \end{bmatrix} \\ &= (x+\sum_{i=1}^n a_i) \cdot \Pi_{i=1}^n(x-a_i) \end{align*} $$ ### 爪形行列式 例 $6$. 求行列式 $D= \begin {bmatrix} 1 & a_1 & a_2 & … & a_n \\ a_2 & 1 & 0 & … & 0 \\ a_3 & 0 & 1 & … & 0 \\ … & … & … & & … \\ a_1 & 0 & 0 & … & 1 \\ \end{bmatrix}$ 的值。 这是一个爪型行列式,直接暴力计算十分麻烦。 尝试用斜爪消去平爪。 因为第 $2$ 行后面一大串全部都是 $0$,乘以任意数加上去都没有影响,然后平爪全变成了 $0$,整体变成下三角行列式。 解: $$ \begin{align*} \text{原式} &= \begin {bmatrix} 1-a_1^2 & 0 & a_2 & … & a_n \\ a_2 & 1 & 0 & … & 0 \\ a_3 & 0 & 1 & … & 0 \\ … & … & … & & … \\ a_1 & 0 & 0 & … & 1 \\ \end{bmatrix} \\ &= \begin {bmatrix} 1-\sum_{i=1}^n a_i^2 & 0 & 0 & … & 0 \\ a_2 & 1 & 0 & … & 0 \\ a_3 & 0 & 1 & … & 0 \\ … & … & … & & … \\ a_1 & 0 & 0 & … & 1 \\ \end{bmatrix} \\ &= 1-\sum_{i=1}^n a_i^2 \end{align*} $$ 例 $7$. 求行列式 $D= \begin {bmatrix} a_1 & 0 & 0 & … & 0 & c_1 \\ 0 & a_2 & 0 & … & 0 & c_2 \\ 0 & 0 & a_3 & … & 0 & c_3 \\ … & … & … & & … & …\\ 0 & 0 & 0 & … & a_n & c_n \\ b_1 & b_2 & b_3 & … & b_n & a_{n+1} \\ \end{bmatrix}$ 的值。 这是一个爪型行列式,还是按之前的方法。 $$ \begin{align*} \text{原式} &= \begin {bmatrix} a_1 & 0 & 0 & … & 0 & 0 \\ 0 & a_2 & 0 & … & 0 & 0 \\ 0 & 0 & a_3 & … & 0 & 0 \\ … & … & … & & … & …\\ 0 & 0 & 0 & … & a_n & 0 \\ b_1 & b_2 & b_3 & … & b_n & a_{n+1}-\sum_{i=1}^n\frac{b_i \cdot c_i}{a_i} \\ \end{bmatrix} \\ &= (\Pi_{i=1}^n a_i)(a_{n+1}-\sum_{i=1}^n\frac{b_i \cdot c_i}{a_i}) \end{align*} $$
Loading...
点赞
0
收藏
0